1027
Muzika je umetnost koja je prisutna u životu ljudi širom sveta, a njen istorijat datira još od antičkih civilizacija. Istorija muzike u Srbiji takođe je duga i bogata, obilujući različitim stilovima i žanrovima koji su se razvijali kroz vekove.
Tokom srednjeg veka crkvena muzika bila je dominatna u Srbiji, pevali su se psalmi na slovenskom jeziku, a istovremeno je postojala i tradicija narodne muzike koja se prenosila usmenim putem. Kasnije tokom osmanske vladavine, muzika je dobila istočnjačke uticaje pa su tako u Srbiji nastale i pesme sa orijentalnim motivima.
Muzika je umetnost prisutna u životu svih ljudi!
Sa razvojem nacionalnog identiteta u Srbiji u 19. veku došlo je do razvoja nacionalne kulture, a samim tim i muzike. Razvoj klasične muzike u našoj zemlji počinje tek polovinom 19. veka. Prvi muzički pravci koji su nastali u Srbiji, bili su vezani za crkvu i religiju.
U srednjem veku srpska pravoslavna crkva je razvila sopstveni oblik liturgijske muzike, koja je bila utemeljena na bizantskoj muzici (bizantska muzika je postojala do 1453. godine), ali je imala i određene osobenosti koje su je razlikovale od drugih pravoslavnih crkvenih tradicija. Ovaj pravac muzike, naziva se Srednjovekovna crkvena muzika.
Prva opera amaterskog tipa održana je u Novom Sadu 1880. godine!
U 19. veku buđenjem nacionalnog identiteta, pojavljuje se Srpska narodna muzika koja obuhvata veliki broj različitih pesama, instrumenata i plesova, koji su karakteristični za određene krajeve Srbije.
Krajem 19. i početkom 20. veka javlja se i Srpska klasična muzika, koja je bila inspirisana evropskom klasičnom muzikom, ali je imala i svoje posebne specifičnosti. Mnogi srpski kompozitori su u tom periodu stvarali dela, koja su bila inspirisana srpskom narodnom muzikom i kulturom.
Srpska klasična muzika bila je inspirisana evropskom klasičnom muzikom!
Iako operu amaterskog tipa po prvi put je izvelo pevačko društvo iz Bele Crkve i to u Novom Sadu 1880. godine. Možemo navesti kako je prva ozbiljna opera pod nazivom Na uranku, nastala zahvaljujući Stanislavu Biničkom 1903. godine.
Prvi srpski kompozitor klasične muzike, bio je Stevan Mokranjac (1856-1914). Mokranjac je bio jedan od najznačajnijih srpskih kompozitora u 19. veku, a njegova dela obuhvatala su različite žanrove uključujući horsku i opersku muziku. Bio je posebno poznat po tome što je inspiraciju crpeo iz srpske narodne muzike.
Stevan Mokranjac je bio prvi kompozitor klasične muzike u Srbiji!
Zanimljivo je kako su se jednim od najzastupljenijih instrumenata u Srbiji tokom srednjeg veka, smatrale gusle. Ovaj instrument se najčešće koristio u izvođenju epskih pesama i narodnih priča. Gusle su imale važnu ulogu u srpskoj narodnoj tradiciji i bile su često prisutne u svim većim društvenim događajima.
U srpskoj srednjovekovnoj crkvenoj muzici nisu se koristili instrumenti, jer se smatralo da glas ljudskog pevanja može najbolje da izrazi duhovnost i pobožnost. Gusle su ipak u narodnoj muzici bile jedan od najvažnijih instrumenata i doprinele su razvoju srpske narodne muzike kroz vekove.
Smatra se da su Gusle bile najzastupljeniji instrument tokom srednjeg veka u Srbiji!
Razvojem nacionalnog identiteta, muzika postaje izuzetno važan detalj u borbi za nezavisnost. Srpska muzika krajem 19. i početkom 20. veka, pridobija i određene elemente pod uticajem muzike sa zapada.
Nakon završetka Drugog svetskog rata, muzika se u Srbiji razvija u skladu sa tadašnjim političkim i društvenim okolnostima. Tada se po prvi put pojavljuju razne zabavne emisije pa i festivali, a sve veću popularnost sticala je rok muzika. U to vreme se organizuje i održava prvi ozbiljan muzički festival pod nazivom Beogradsko proleće i ovaj festival postaje jedan od najznačajnijih festivala u regiji.
U današnje vreme muzika u Srbiji obuhvata različite žanrove i stilove, počevši od tradicionalne narodne muzike, preko popularne muzike, sve do savremenih muzičkih pravaca. Srpska muzička scena izuzetno je aktivna i kreativna, a muzičari i pevači iz Srbije ostvaruju značajne rezultate i van Srbije. Može se reći kako je istorijat muzike u Srbiji dug i raznovrstan, obuhvatajući različite stilove i uticaje, koji su se razvijali kroz vekove.
Smatra se da je Beogradsko proleće jedan od najznačanijih festivala novijeg vremena!
Ljiljana Petrović je sa pesmom Neke davne zvezde, bila prvi učesnik tadašnje države na Evroviziji koja je održana 1961. godine u francuskom gradu Kan. Od 1961. do 1992. godine prestavnici Jugoslavije su na Evroviziji učestvovali ukupno 27 puta.
Grupa Riva je 1989. godine sa pesmom Rock Me pobedila na takmičenju koje je organizovano u švajcarskom gradu Lozana. Srbija je kao nezavisna država na Evroviziji prvi put samostalno nastupila 2007. godine, ujedno i pobedila na ovom takmičenju sa pesmom Marije Šerifović koja je nosila naziv Molitva.
Prvi predstavnik Jugoslavije na Evroviziji 1961. godine bila je Ljiljana Petrović sa pesmom Neke davne zvezde!
Svakako moramo navesti da je Zaječarska gitarijada jedan od najznačajnijih festivala rok muzike u Srbiji, ali i regionu. Festival je po prvi put osnovan u Zaječaru 1966. godine i to kao muzičko takmičenje amaterskih bendova. Ideju za festival dao je jedan lokalni muzičar, a samu organizaciju preuzela je tadašnja lokalna omladinska organizacija.
Zaječarska gitarijada se od 1971. godine redovno održava u julu, a učesnici na ovo muzičko takmičenje dolaze iz cele Srbije ali i regije. Zanimljivo je da su svoje muzičke karijere na ovoj gitarijadi započele grupe Riblja Čorba, Van Gogh, Bajaga i Instruktori, Partibrejkersi pa i kontrovezna grupa iz Hrvatske naziva Let 3.
Poznato je kako je Zaječarska gitarijada zapravo jedan od najstarijih rok festivala u Evropi. Retko se koji grad u svetu može kao Zaječar pohvaliti da se u njemu održava festival sa tradicijom dužom od pola veka.
Zaječarska gitarijada poseduje tradiciju dužu od 50 godina!
U periodu do 1990. godine na prostoru bivše države bilo je puno popularnih grupa i pevača i trebalo bi puno vremena da sve njih nabrojimo. Svakako moramo navesti neke, grupu Indexi, 7 Mladih, Smak, Bijelo Dugme, Azru, Cod, Tešku Industriju, Buldožer, Aerodrom, Video Sex, Plavi Orkestar, Leb i sol, Prljavo Kazalište, Poslednja igra leptira, pevače Đorđa Marjanovića, Mikija Jevremovića, Biseru Veletanlić, Zdravka Čolića, Vajtu, Josipu Lisac, Masima Savića i moramo navesti Radeta Šerbedžiju i njegovo romantično čitanje pesama poput čuvene Ne daj se Ines.
Svakako moramo spomenuti i izuzetno zanimljiv muzički pravac modernijih obrada starih etno numera i grupu Balkanika, zatim Bilju i njen Bistrik, Anastasiju, Divanhanu, zatim ženske etno grupe Trag, Vrelo, Zora, tu je i Vasilisa, Slobodan Trkulja...
Evidentno je kako je Đorđe Balašević fenomen i jedan od najpoznatijih i najvoljenijih kantautora sa prostora bivše Jugoslavije, koji je svojim pesmama obeležio nekoliko generacija. Balaševićeve pesme su postale neizostavan deo Jugoslovenske kulture, a njegov opus obuhvata više od 20 albuma od kojih su neki postali klasici jugoslovenske pop kulture. I da navedeno nekoliko njegovih najpoznatijih pesama: U razdeljak te ljubim, Računajte na nas, Lepa protina kći, Ljudmila i Neki novi klinci.
Jugoslovenska muzička scena je je imala bogatu i raznoliku istoriju sa mnogim kvalitetnim kompozitorima, pevačima i grupama koje su obeležile to razdoblje. Muzika koja je nastajala u Jugoslaviji tokom tog perioda bila je raznovrsna počevši od narodne muzike, sve do roka, popa, panka i drugih pravaca, što je stvorilo jedinstvenu muzičku kulturu, koja je bila i ostala prepoznatljiva širom sveta.
Sa raspadom nekadašnje države kao i njenih muzičkih institucija na muzičkoj sceni Srbije došlo je do promena. Nastalo je prelazno razdoblje tokom devedestih godina, kada su se pojavili novi muzički pravci i izvođači. Iako je Srpska muzička scena u odnosu na nekadašnju Jugoslovensku muzičku scenu prošla kroz velike promene i dalje postoje izvođači koji uspevaju da se izdvoje i privuku pažnju publike.
U Srbiji i dalje postoji veliko interesovanje za muziku, a mladi muzičari se trude da stvore nove zvuke i nove pravce. Sasvim je sigurno da se Srpska muzička scena i dalje menja i razvija, iako se može primetiti da je postala raznovrsna i manje uticajna na globalnoj muzičkoj sceni u odnosu na period bivše države.
fotografije: Pixabay
