485
„Muzika prikazuje ono što se rečima ne može iskazati, a u vezi čega je nemoguće ćutati.“ Viktor Hugo
Poznato je da je muzika jezik koji se ne kazuje rečima već emocijama, i da jedan zvuk može da oslobodi čitavu generaciju, te je i samo logično da su klubovi postali značajna kulturna uporišta mladih.
Iako se oni na prvi pogled ne bi svrstali kao relevantne društvene i kulturne institucije, usled njihovog hiperkomercijalizma, ove jedinstvene lokacije nam mogu približiti sociološku i psihološku perspektivu određenih generacija.
Stoga ćemo naredne redove posvetiti detaljnijoj istorijskoj interpretaciji klupske scene, kako u svetu, tako i na našim prostorima.
Istorijski osvrt na začetak klabinga - klupska scena u razdoblju od 1930-1980. godine
Među stručnjacima postoji dilema u vezi porekla noćnih klubova, usled poteškoće da se najpre definiše pojam “noćni klub”.
Ukoliko se vodimo “tradicionalnim” shvatanjem, noćni klub bi bio sveobuhvatan naziv za lokaciju gde se služe alkoholna pića i koja podrazumeva prostrani plesni podijum. Ovako posmatrano, možemo reći da noćni klubovi postoje već nekoliko stotina godina unazad, te da su nekadašnji balovi zapravo njihova preteča.
Međutim, ukoliko razradimo ovu definiciju i pridodamo joj specifičniji element, tj. uslugu angažovanja di-džeja i veliki urbani grad, dolazimo do zaključka da njeni koreni ne sežu toliko daleko. Savršen primer za to su moderni splavovi i prestonice - Freestyler Beograd.
Uprkos tome, opšte je prihvaćeno da su noćni klubovi bili veoma popularna lokacija za izlaženje među mladima tokom celog 20. veka. Njihov koncept je tokom ove ere pretrpeo značajne promene i stoga ćemo analizirati nekoliko krucijalnih istorijskih perioda u produžetku teksta.
Razvoj klupske scene do sredine 20. veka
Ideja kluba je zaživela sa američkom inovacijom za puštanje muzike, džuboksom (Jukebox). Ovaj tehnološki fenomen iz San Franciska je zadobio popularnost u periodu od 1919. do 1933. godine, odnosno tokom ere prohibicije.
Naime, tada je bila zabranjena prodaja alkoholnih pića ustavnim amandmanom, što je primoravalo klupsku scenu da izmeni svoju tek uspostavljenu formu. Građani bi se krišom okupljali kako bi tajno puštali muziku pomoću ovih uređaja i uživali u piću.
Tokom ere prohibicije se razvija džez kao nova muzička forma, koja će doprineti i nastanku džez klubova. Džez je vladao muzičkim podijumom sve do ranih 30-ih godina kada je otpočela era svinga, da bi potom i ona bila zamenjena rokenrolom tokom 50-ih. Nakon velikih ratova dolazi do globalne ekspanzije noćnih klubova.
Prvi zvanični klub, prema današnjim kriterijumima, je nastao u Nemačkoj, u gradu Ahenu 1959. godine. Klaus Kvirini je tada stekao titulu prvog dj-a na svetu, a njegovo umetničko ime je glasilo Dj Hajnrih. Muzika Beatles-a i Rolling Stones-a je tada dominirala plesnim podijumom.
Noćni klubovi tokom 60-ih i 70-ih godina
Diskoteke su masovno počele da se otvaraju u Njujorku tokom 1964. godine - Village Vanguard, Shepheard’s, L'Interdit i Il Mio i Garrison su važile za neke od najeksluzivnijih mesta za noćni provod. U ovom periodu se razvio i popularan muzički pravac, bluz.
Kasnije, 1966. godine su se otvorile i veće dikoteke, poput Cheetah, koji je raspolagao prostorijom za 2000 ljudi, ali sam koncept nije bio popularan u onoj meri u kojoj je tada bio u Evropi.
U Nemačkoj su diskoteke bile vrlo popularne, a neke od najpoznatijih su bile Big Apple, PN hit-house, Tiffany, Domicile, Hot Club, Piper Club, kao i podvodna diskoteka Yellow Submarine.
Tek tokom 70-ih godina su diskoteke zadobile drugačiji vizuelni identitet zahvaljujući disko kugli, koja je i danas obeležje mnogih klubova.
Prva diskoteka na Balkanu je otvorena u Beogradu 1967. godine pod nazivom “Diskoteka kod Laze”. Nju su osnovali Milan Šećerović, Saša Nikolić i Brana Samardžić, na osnovu ugovora na parisku diskoteku “Castel” koja se održala i dan danas. Ovaj klub je postao poznat po vlasniku, Lazaru Šećeroviću, te je nezvanično i preimenovan u “Kod Laze Šećera”, a kako tada nije bilo dozvoljeno da privatno lice poseduje klub - diskoteka je bila pod pokroviteljstvom Košarkaškog Kluba Crvena Zvezda.
Klupska muzika tokom 80-ih godina
Hiperindustrijalizovani gradovi, kao što je Čikago i Detroit, su važili za utemeljivače haus i tehno muzike tokom 80-ih godina prošlog veka, zajedno sa Berlinom koji je stekao titulu lidera elektronske muzike.
Mnoge metropole, poput Londona, Tokija, Mančestera i Pariza su prisvojili novi oblik noćnih klubova, te su oni postali novi standard. Ovaj inspirativan talas je uticao na muzičko opredeljenje mladih širom sveta.
Uz ovu muziku, razvio se i novi talas (new wave), got i rave muzika, koja će dominirati u kasnijim godinama ove decenije.
Klupska muzika danas - globalni impakt
Noćni život danas se gotovo ne može zamisliti bez odlaska u klub. Danas, više nego ikada, ljudi imaju širok dijapazon klubova u kojima se pušta različita muzika.
Na Balkanu dominira domaći pop i narodna muzika, potom strani R'n'B i pop. U svetu se, pored ovih pop-a i eletkro muzike, sve više pušta i Kpop, odnosno korejanski pop koji predstavlja kombinaciju pop muzike 90-ih, dance muzike i hip hopa.
Nadamo se da vaj je ovaj članak bio zanimljiv, koliko i informativan, te da smo vas podstakli da proširite svoje vidike i u budućnosti drugačije sagledate klupsku kulturu.
Slika: https://unsplash.com/photos/nLUb9GThIcg
